Z wizytą u ginekologa dziecięcego

Regularne wizyty u ginekologa to jeden z najważniejszych elementów profilaktyki zdrowotnej u dorosłych kobiet. Konsultacji u tego specjalisty mogą jednak także potrzebować młode dziewczęta, które nie skończyły jeszcze 18. roku życia – a czasem także dziewczynki przed okresem pokwitania. Mamy, które zauważą u swoich córek jakieś niepokojące objawy, np. upławy, albo którym pediatra wskaże konieczność konsultacji ginekologicznej u dziewczynki, powinny poszukać gabinetu, w którym przyjmuje ginekolog dziecięcy.

Ginekolog dziecięcy (lub rozwojowy) to specjalista, który zdobył dodatkowe kwalifikacje w zakresie leczenia dzieci (nieprawidłowości w budowie narządu rodnego, infekcje, zaburzenia hormonalne). Lekarz taki zajmuje się dziewczętami przed i w okresie pokwitania, a także nastolatkami, które nie są jeszcze pełnoletnie. Zdarza się, że nawet w okresie niemowlęcym pojawia się potrzeba skonsultowania stanu zdrowia dziewczynki u specjalisty, jeśli rodzice lub pediatra dostrzegą jakieś nieprawidłowości np. w budowie narządów płciowych czy wyglądzie sutków albo też pojawią się objawy sugerujące stan zapalny.

Wskazania do wizyty

W różnych okresach życia dziewczynki może dojść do zaburzeń rozwojowych i hormonalnych, a także stanów zapalnych, które są podstawą do skierowania malucha do ginekologa dziecięcego. W okresie noworodkowym i niemowlęcym oraz we wczesnym dzieciństwie mogą to być zauważalne nieprawidłowości w budowie narządów płciowych czy sutków (np. ich przedwczesny rozwój, nietypowy dla wieku, pojawiające się owłosienie etc.), co może sugerować problemy hormonalne. Pediatra może zalecić konsultację u ginekologa także w sytuacji, gdy występują zaburzenia wzrostu. Wskazaniem do wizyty są ponadto bóle brzucha o nieokreślonej przyczynie, nieprawidłowe wyniki badań moczu oraz widoczne stany zapalne, np. zaczerwienienie okolic narządów płciowych, nietypowa wydzielina, plamienia. Potrzeba profilaktycznej konsultacji u ginekologa dziecięcego może się również pojawić w przypadku, gdy matka dziecka w czasie ciąży lub karmienia piersią przyjmowała leki hormonalne.

Dziewczynka w okresie przedpokwitaniowym i pokwitaniowym może zostać skierowana do ginekologa dziecięcego w sytuacji, gdy dostrzegalne są zaburzenia rozwoju cielesnego, wzrostu, nie pojawiają się oznaki dojrzewania (miesiączka, owłosienie, rozwój sutków), widoczne są nieprawidłowości w budowie sutków czy zewnętrznych narządów płciowych. Wskazaniem do wizyty jest także:

• zbyt wczesne wystąpienie miesiączki (przed 11. rokiem życia)
• brak miesiączki do 16. roku życia
• nieregularne miesiączkowanie, zbyt długie przerwy między miesiączkami
• silne bóle podczas menstruacji
• bardzo obfite krwawienie, skrzepy, przedłużający się czas menstruacji
• anemia
• bóle brzucha
• stany zapalne, zaczerwienienie i podrażnienie śluzówki, nietypowa wydzielina, upławy, pieczenie i swędzenie
• częste zakażenia dróg moczowych
• trądzik, nietypowe owłosienie, otyłość.

Celem wizyty w dziecięcym gabinecie ginekologicznym może być również przeprowadzenie szczepienia przeciwko wirusowi HPV – najlepiej wykonać je między 11. a 13. rokiem życia.

Nastolatka, która ma już za sobą okres pokwitania, a jeszcze nie osiągnęła pełnoletności, może udać się do ginekologa z podobnymi wskazaniami, jak wymienione wyżej. Ważnym wskazaniem u nastolatki jest opóźnianie się pierwszej miesiączki (jeśli nie wystąpiła ona do 16. roku życia), nieregularny cykl lub nagłe zatrzymanie się miesiączkowania. Bardzo częstym problemem zdrowotnym dorastających dziewcząt są zaburzenia odżywiania – bulimia lub anoreksja, które poza innymi groźnymi powikłaniami mogą spowodować zaburzenia lub całkowity zanik miesiączkowania. Wszelkie gwałtowne zmiany masy ciała, zarówno nagłe chudnięcie, jak i przybieranie na wadze, także powinno być skonsultowane z ginekologiem – przyczyną tego ostatniego mogą być zaburzenia hormonalne. Wreszcie, wiele dziewcząt rozpoczyna (lub chce rozpocząć) współżycie przed osiągnięciem pełnoletności – w tym przypadku niezbędna jest konsultacja ginekologiczna, zarówno w celu oceny ogólnego stanu zdrowia, jak i przekazania młodej pacjentce informacji z zakresu profilaktyki chorób przenoszonych drogą płciową oraz bezpiecznej i skutecznej antykoncepcji.

W gabinecie

Pierwsza wizyta w gabinecie ginekologicznym wiąże się z ogromnym lękiem i niepokojem u dziecka, dlatego bardzo ważne jest odpowiednie podejście rodziców. Powinni oni przygotować dziewczynkę do wizyty i objaśnić, na czym będzie ona polegała, co będzie się działo i dlaczego jest potrzebna, a także zapewnić, że wszystko odbędzie się w obecności mamy. Elementem przygotowania do wizyty jest zwrócenie uwagi na kwestie higieny – u małego dziecka powinna zadbać o to matka, starszej dziewczynce wystarczy przypomnieć o konieczności zadbania przed wizytą o czystość okolic intymnych.

Warto wiedzieć, że badanie u ginekologa dziecięcego wygląda inaczej, niż w przypadku dorosłej pacjentki – największy nacisk lekarz kładzie na przeprowadzenie wywiadu, zarówno z mamą, jak i samą pacjentką. Wywiad dotyczy zarówno bezpośrednich przyczyn wizyty, jak i dotychczasowego rozwoju dziecka, przebytych chorób i przebiegu leczenia, ale także ewentualnych chorób kobiecych w rodzinie. W przypadku dziewcząt miesiączkujących niezbędne jest podanie daty ostatniej miesiączki, a jeśli są one bardzo nieregularne – kilku ostatnich. Pozwoli to lekarzowi zorientować się, jak wygląda cykl i jego zaburzenia u młodej pacjentki. Lekarz spyta także o to, jak obfite i długie są miesiączki, czy towarzyszy im ból lub skurcze, czy pacjentka zauważyła skrzepy krwi. Starsze dziewczęta powinny same udzielać odpowiedzi – najlepiej, aby mama uprzedziła nastolatkę, jakie pytania mogą zostać zadane. Najważniejsze informacje (np. daty) dziewczyna może nawet spisać sobie na kartce – wtedy nie będzie ryzyka, że ze strachu i stresu coś zapomni. Starsza nastolatka może zostać zapytana także, czy współżyje, a jeśli tak, to od kiedy.

Badanie fizykalne, jeśli jest taka potrzeba, przeprowadzane jest raczej u starszych dziewcząt. U młodszych pacjentek lekarz poprzestaje na oględzinach zewnętrznych narządów płciowych. Nie stosuje się wzierników, a badanie, jeśli jest konieczne, przeprowadza się przez odbyt. Jeśli jest taka potrzeba, przeprowadza się badanie ultrasonograficzne, pobiera materiał (wymaz) do posiewu lub krew do badań hormonalnych. Jeśli powodem wizyty jest szczepienie przeciwko HPV, lekarz objaśnia dokładnie pacjentce cel szczepienia i jego zasadność.

Dziewczęta starsze, które ukończyły 16. rok życia, mogą ustalić z matką, że chciałyby być w gabinecie same z lekarzem. Do przeprowadzenia badania niezbędna jest w tym przypadku zarówno zgoda pacjentki, jak i matki (lub drugiego rodzica/opiekuna). Warto jednak wiedzieć, że niepełnoletnia pacjentka, nawet tuż przed 18. urodzinami, nie może sama zapisać się na wizytę u ginekologa, nawet prywatną, jeśli nie przedstawi zgody rodziców lub opiekunów.