Psychologia Transportu - Psychotechnika
Zawodowi kierowcy lub osoby, które dopiero planują pracę na takim stanowisku, muszą przejść szczegółowe badania medycyny pracy, których częścią są specjalne badania psychologiczne z zakresu psychologii transportu. Psychotesty muszą odbyć także przyszli instruktorzy lub egzaminatorzy szkolący kandydatów na kierowców, operatorzy maszyn typu wózki widłowe, urządzeń drogowych lub budowlanych oraz osoby pracujące na wysokościach.
Dodatkowo badanie psychotechniczne jest obowiązkowe dla osób, które przekroczyły limit punktów karnych, uczestniczyły w wypadkach drogowych lub też utraciły prawo jazdy w wyniku jazdy po spożyciu alkoholu, a chcą starać się o odzyskanie uprawnień do kierowania pojazdem.
Badania psychotechniczne powinni również przechodzić kandydaci na strażników miejskich oraz sędziowie. Warto też pamiętać, że psychotechnikę powinna wykonać każda osoba, która w ramach swoich obowiązków służbowych lub podczas wykonywania innych czynności zawodowych prowadzi pojazd – nawet jeśli jest to pojazd prywatny, a zadanie dotyczy np. przewiezienia dokumentów lub wykonania drobnych zakupów. Oczywiście wszystko zależy od tego, jaki zakres obowiązków zostanie ujęty w umowie o pracę, jeśli jednak w jakiejkolwiek formie zawiera on korzystanie z samochodu, nawet prywatnego samochodu pracownika, pracownik powinien przejść psychotesty.
Zgodnie z obecnymi przepisami dotyczącymi medycyny pracy, w niektórych zawodach możliwe jest wykonanie wyłącznie badania oceniającego zdolność widzenia zmierzchowego i wrażliwości na olśnienie w czasie adaptacji oka do ciemności. Decyzja o tym, jakie badanie powinno być wykonane, należy do lekarza medycyny pracy. W większości wyżej wymienionych zawodów i sytuacji wykonuje się jednak pełne badanie psychotechniczne, sprofilowane pod kątem danej grupy zawodowej.
Przygotowanie do badania
Na badanie psychotechniczne związane z pracą na danym stanowisku powinien pracownika skierować pracodawca. Zakład pracy kieruje zarówno nowych pracowników, jak i tych, którzy kontynuują pracę, a skończył im się czas ważności badań – są one ważne maksymalnie 5 lat, choć to zależy też od zawodu. Przykładowo, u zawodowych kierowców, którzy nie przekroczyli 60. roku życia, badania psychotechniczne są ważne przez 5 lat, natomiast później należy je powtarzać co 30 miesięcy. W przypadku innych osób o terminie ważności badań decyduje lekarz medycyny pracy. Skierowanie na badanie psychotechniczne może wystawić ponadto lekarz medycyny pracy, policja lub Urząd Miasta/ Starostwo Powiatowe. W tych dwóch ostatnich przypadkach na badanie kierowane są osoby, które utraciły swoje uprawnienia do jazdy samochodem w wyniku przekroczenia limitu punktów karnych, jazdy po spożyciu alkoholu lub innych środków odurzających, a także spowodowania wypadku drogowego, w którym ofiara odniosła obrażenia lub straciła życie. Na badanie mogą zostać skierowani także kierowcy z okresu próbnego, którzy w tym czasie popełnili dwa wykroczenia. Skierowanie otrzymane z Komendy Policji, Urzędu Miasta lub starostwa jest ważne przez miesiąc i pacjent w tym okresie ma obowiązek się na nie stawić.
Stawiając się na badanie należy mieć ze sobą, oprócz skierowania, ważny dokument tożsamości oraz prawo jazdy (w przypadku kierowców, instruktorów, egzaminatorów i innych osób, których praca zawodowa polega na prowadzeniu pojazdów). Osoby noszące okulary korekcyjne lub soczewki powinny mieć je ze sobą, nawet jeśli nie używają ich przez cały czas – jest to szczególnie ważne w przypadku, gdy szkieł korekcyjnych używamy podczas prowadzenia pojazdu. Oczywiście, na badanie należy przyjść wypoczętym, w dobrej formie fizycznej. Podczas doby poprzedzającej badanie nie należy przyjmować żadnych środków psychoaktywnych, w tym oczywiście także alkoholu.
Na czym to polega?
Na pełne badanie psychotechniczne trzeba na ogół zarezerwować ok 1-1,5 godziny, choć oczywiście czas ten może się wydłużyć zarówno w zależności od indywidualnego tempa pracy badanej osoby, jak i specyfiki zawodu. Pierwsza część badania polega na wypełnieniu przez badanego specjalnych testów, badających cechy psychiczne danej osoby, jej osobowość, temperament, inteligencję emocjonalną. Sprawdza się również umiejętność radzenia sobie w trudnych sytuacjach, zdolność do samokontroli, umiejętność pracy w grupie, a także pamięć i spostrzegawczość. W Pracowni Psychologii Transportu ViaMed stosowane są testy typu online Pracowni Testów Psychologicznych PTP. Wyniki testu gotowe są od razu i pacjent otrzymuje je tego samego dnia, wraz z orzeczeniem.
Podczas drugiego etapu badań wykonuje się testy przy użyciu specjalistycznej aparatury, oceniającej sprawność psychomotoryczną badanego, jego zdolność koncentracji i umiejętność podzielności uwagi, a także spostrzegawczość, szybkość reagowania, umiejętność logicznego myślenia i oceniania ewentualnego ryzyka związanego z prędkością. Bardzo ważną cechą jest koordynacja wzrokowo-ruchowa badanego. Sprawdza się również widzenie stereoskopowe (obuoczne, przestrzenne, umożliwiające m.in. ocenianie odległości), widzenie zmierzchowe oraz tzw. wrażliwość na olśnienie, czyli czas adaptacji zmysłu wzroku po kontakcie ze źródłem silnego światła.
Przez cały czas badania prowadzący je psycholog obserwuje pacjenta, przeprowadza dokładny wywiad, a następnie omawia z nim najważniejsze kwestie związane z jego funkcjonowaniem w danej roli społecznej i zawodowej. Pacjent oprócz dokumentów potwierdzających przeprowadzenie badania (wyniki konsultacji i testów, orzeczenie, zaświadczenie psychologiczne) otrzymuje informację zwrotną na temat swoich mocnych i słabszych stron, która może stanowić dla niego impuls do zwrócenia uwagi na jakość swojej pracy, zmiany nawyków za kierownicą czy też przepracowania niektórych kwestii związanych z emocjami (np. osoby silnie reagujące na niepokojące sytuacje na drodze, kolizje lub stłuczki).
Pracownia Psychologii Transportu w Przychodni ViaMed wpisana jest do rejestru Marszałka Województwa Mazowieckiego pod numerem SZ-Z-I.-RP.184/14/PP-2.